Niepłodność - rola psychoterapii

Pomoc psychologa lub psychoterapeuty w leczeniu niepłodności jest w Polsce nadal niedoceniana. Komfort psychiczny osoby walczącej o upragnioną ciążę jest natomiast jednym z bardzo ważnych czynników warunkujących sukces leczenia.
Istnieją różne formy pomocy psychologicznej. Od terapii indywidualnej, par i małżeństw po grupy terapeutyczne, grupy wsparcia, warsztaty.
W leczeniu niepłodności coraz większy nacisk kładzie się na sferę psychiczną, o czym może świadczyć obecność psychologa w niektórych klinikach zajmujących się terapią niepłodności.
Przed poszukiwaniem pomocy należy postawić sobie pytanie jaką formą pomocy jesteśmy najbardziej zainteresowani. Nie wszyscy czują sie komfortowo w grupie i wolą indywidualne spotkania, są też takie osoby, które preferują uczestnictwo w grupach, gdzie mogą porozmawiać z osobami o podobnych problemach.
Niepłodność wpływa na życie kobiety i mężczyzny w różny sposób. Te różnice są naturalne choćby ze względu czysto fizjologicznych. W zwiazku z tym reakcje, zachowania lub wyrażanie emocji inaczej przebiega u mężczyzn, a inaczej u kobiet. Poniżej zaprezentowanych zostało kilka z tych problemów choć lista negatywnych zmian i reakcji jest dużo dłuższa.

Kobiety:
- żyją w poczuciu lęku z wysokim poziomem niepokoju
- popadają w depresję
- odczuwają poczucie winy lub bezwartościowości,
- czują się nieakceptowane społecznie,
- tracą zainteresowanie codziennymi zajęciami,
- ograniczają kontakty towarzyskie,
- ujawniają niska akceptację siebie w roli kobiety,
- mogą doświadczać myśli o śmierci lub samobójstwie,
- wykazują spadek poczucia sprawstwa
- wykazuja zaburzenia snu, zmiany apetytu (wzrost lub obniżenie)
Mężczyźni:
- towarzyszy im poczucie winy i poczucie bycia “niepełnowartościowym” mężczyzną (jest to silnie zwiazane ze sferą seksualną) ale też niemożnością pozostania ojcem
- niska samoocena,
- nadmierna samokontrola,
- moze również występować depresja,
- izolacja, wycofywanie się z różnych sfer życia,
- czują się bezradni i zagubieni, nie do końca wiedząc jak mogą pomóc sobie i swojej partnerce
Decyzja o rozpoczęciu psychoterapii jest sprawą indywidualną. Trudno jest określić konkretny czas, kiedy para powinna zgłosić się do psychologa, psychoterapeuty. Jednym z ważnych czynników jest gotowość i otwartość na uzyskanie tego typu pomocy.
Zespół terapeutów z Instytutu Acermana w Nowym Yorku sworzył model pracy z parami, które walczą z niepłodnością. Na podstawie przeprowadzonych badań wyodrębnionych zostalo 5 etapów/faz w życiu takich par.
-POCZĄTKOWY - w okresie tym para zaczyna zauważać, że ma problem z poczęciem. Po kilkunastu nieudanych próbach, miesiącach a nawet latach oczekiwania decyduje się na wizytę u specjalisty.
- MOBILIZACJI – okres wszelkich badań, testów, diagnozy, która wywołuje szok, wątpliwości związane z prawdziwością wyników. W tej fazie moga pojawić się problemy w związku, gdy para dowiaduje się, że nie jest w stanie w naturalny sposób stać się rodzicami.
- PRZENIKNIĘCIA - Należy do najbardziej skomplikowanych. Jest to okres zabiegów, kolejnych testów, nadziei, jednak podejmowane zmagania nie doprowadzają do oczekiwanego rezultatu. Leczenie wywołuje szereg emocjonalnych reakcji, Po kolejnych nieudanych staraniach para zaczyna wątpić w sukces całego leczenia.
- ROZWIĄZANIA/POSTANOWIENIA. Etap ten zawiera w sobie decyzje o zakończeniu leczenia, świadomym uznaniu procesu żałoby (niemożności posiadania biologicznego potomstwa) i skoncentrowaniu się na innych możliwościach jakimi są adopcja czy życie bez dzieci.
- NASTĘPSTWA/SKUTKU w którym to dochodzi do rozpadu związku albo jego umocnienia.
W każdym z tych etapów praca psychoteraputy z parą jest inna dlatego też ważna jest świadomość i wiedza terapeuty dotycząca pracy z parami dotkniętymi niepłodnością.
Terapia może trwać bardzo długo, nawet wiele lat. Niestety im dłużej trwa leczenie tym pojawiają się większe trudności w sferze psychicznej.
Niewiadoma, brak kontroli nad własnym ciałem i emocjami, ciągła huśtawka nastrojów związana z przeplatającą się nadzieją i zwątpieniem, stres, poczucie osamotnienia i beznadziei, brak spontaniczności, brak intymności w wielkim stopniu wpływa na osobę i na związek.

Terapia niepłodności od strony psychologicznej jest bardzo trudne. Osoby zgłaszające się po pomoc psychologiczną walczą z presją czasu, nie dają sobie też możliwości przeżywania żałoby (poronienia), straty (niemożności bycia biologiczna matką, ojcem), bo skoncentrowane są na kolejnych przygotowaniach do kolejnego leczenia. Niestety jest to bardzo wyniszczające dla psychiki, związku i relacji z otoczeniem. Stopień trudności radzenia sobie z niepłodnością zależy również od diagnozy.
W przypadku osób niepłodnych proces psychoterapii jest przede wszystkim skoncentrowany na tym, jaki wpływ niepłodność wywiera na partnerach i na ich związku. Celem psychoterapii jest między innymi:
- wsparcie i pomoc - nauka radzenia sobie z fizycznymi i emocjonalnymi aspektami procesu leczenia jak również z reakcjami naszego partnera,
- wypracowanie skutecznych metody komunikacji w związku, ale nie tylko - również z rodziną, znajomymi, lekarzami,
- rozpoznanie własnych możliwości i potrzeb,
- podjęcie decyzji o kontynuowaniu czy też zaprzestaniu leczenia,
- stworzeniu nowych sposobów radzenia sobie w sytuacjach kryzysowach,
- wypracowanie wzrostu poczucia kontroli,
- próba zaakceptowania diagnozy
Pomoc psychoterapeutyczna daje możliwość skupienia się na chwili obecnej bez obsesyjnego wykraczania w przyszłość. Pozwala kobiecie na postrzeganie siebie przez pryzmat tego, kim jest jako osoba, a nie przez pryzmat niepłodności.
Złość, frustracja, depracja, poczucie niskiej wartości itp są naturalnymi reakcjami na diagnozę niepłodności. To, jak z tymi uczuciami sobie radzimy może w dużej mierze wpłynąć na proces leczenia – są to umiejętności, które można nabyć, wyćwiczyc w czasie terapii.
Jak radzić sobie ze stresem wywołanym niepłodnością? Odpowiedzią na to pytanie jest dobrze przeprowadzona psychoterapia. Pomoc w sytuacjach kryzysowych nie musi by procesem długotrwałym. Bywa tak, że pacjentom już po 3-5 sesjach udaje się uzyskać to, czego w danej chwili potrzebują.
Osoby zmagające się z niepłodnością szukają wsparcia z różnych stron, najczęściej jest to partner, internet, kontakt z osobami o podobnych problemach, rodzina, znajomi. Wszystkie te formy kontaktu są ważnym źrodłem wsparcia. Ich obecność ma znaczący wpływ w procesie leczenia. Kiedy jednak okazuje się, że to nie wystarcza, a niemożność zajścia w ciążę zaczyna rządzić naszym życiem wtedy należy zgłosić się do doświadczonego psychoterapeuty.
Inka Frajnt - psycholog, psychoterapeuta, FertiMedica Centrum Wspierania Płodności Sp. z o. o.

Niepłodność - pozostałe artykuły